Σιδηροπενική Αναιμία
Η έλλειψη σιδήρου είναι η πιο κοινή διατροφική διαταραχή παγκοσμίως και ευθύνεται για περίπου το μισό των περιπτώσεων αναιμίας. Η διάγνωση της σιδηροπενικής αναιμίας επιβεβαιώνεται από τα ευρήματα χαμηλών αποθεμάτων σιδήρου και επιπέδου αιμοσφαιρίνης δύο τυπικές αποκλίσεις κάτω από το φυσιολογικό. Οι γυναίκες πρέπει να ελέγχονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και τα παιδιά σε ηλικία ενός έτους. Μπορεί να χορηγηθεί αρχικά συμπληρωματικό σίδηρο, ακολουθούμενο από περαιτέρω επεξεργασία εάν ο ασθενής δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία. Άνδρες και μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες δεν πρέπει να ελέγχονται, αλλά θα πρέπει να αξιολογούνται με γαστρεντερική ενδοσκόπηση εάν διαγνωστεί με σιδηροπενική αναιμία. Η υποκείμενη αιτία θα πρέπει να αντιμετωπιστεί και μπορεί να ξεκινήσει θεραπεία με σίδηρο από το στόμα για την αναπλήρωση των αποθεμάτων σιδήρου. Η παρεντερική θεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ασθενείς που δεν μπορούν να ανεχθούν ή να απορροφήσουν σκευάσματα από το στόμα.
Η σιδηροπενική αναιμία είναι η μειωμένη παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων λόγω των χαμηλών αποθεμάτων σιδήρου στο σώμα. Είναι η πιο κοινή διατροφική διαταραχή παγκοσμίως και ευθύνεται για περίπου το μισό των περιπτώσεων αναιμίας. Η σιδηροπενική αναιμία μπορεί να οφείλεται σε ανεπαρκή πρόσληψη σιδήρου, μειωμένη απορρόφηση σιδήρου, αυξημένη ζήτηση σιδήρου και αυξημένη απώλεια σιδήρου.
Η διάγνωση της σιδηροπενικής αναιμίας επιβεβαιώνεται από τα ευρήματα χαμηλών αποθεμάτων σιδήρου και επίπεδο αιμοσφαιρίνης δύο τυπικών αποκλίσεων κάτω από το φυσιολογικό. Οι γυναίκες θα πρέπει να ελέγχονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και τα παιδιά να ελέγχονται στην ηλικία του ενός έτους. Συμπληρωματικός σίδηρος μπορεί να χορηγηθεί αρχικά, ακολουθούμενος από περαιτέρω έλεγχο αν ο ασθενής δεν ανταποκριθεί στη θεραπεία. Οι άνδρες και οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες δεν θα πρέπει να ελέγχονται, αλλά θα πρέπει να αξιολογούνται με γαστρεντερική ενδοσκόπηση αν διαγνωστούν με σιδηροπενική αναιμία. Η υποκείμενη αιτία θα πρέπει να θεραπεύεται και η από του στόματος θεραπεία σιδήρου μπορεί να ξεκινήσει για την αναπλήρωση των αποθεμάτων σιδήρου. Η παρεντερική θεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ασθενείς που δεν μπορούν να ανεχθούν ή να απορροφήσουν τις από του στόματος παρασκευές.
Συνήθη συμπτώματα και σημεία έλλειψης σιδήρου και της σιδηροπενικής αναιμίας προς αξιολόγηση είναι κόπωση, λήθαργος, ρίγη, ζάλη, δύσπνοια, εμβοές, ωχρότητα, αίσθημα παλμών, σύνδρομο ανήσυχων ποδιών και πονοκέφαλος. Άλλες παρουσιάσεις για αξιολόγηση περιλαμβάνουν αλωπεκία, ξηρά μαλλιά ή δέρμα, κοιλονυχία και ατροφική γλωσσίτιδα. Στα παιδιά με έλλειψης σιδήρου, είναι επίσης σημαντικό να αναλύεται η κινητική και γνωστική ανάπτυξη. Στους ενήλικες, η έλλειψης σιδήρου σχετίζεται με μειωμένη φυσική απόδοση και ποιότητα ζωής. στους ηλικιωμένους, συχνά σχετίζεται με γνωστική έκπτωση.
ΟΜΑΔΕΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ – ΚΑΛΕΣ ΠΗΓΕΣ ΣΙΔΗΡΟΥ
ΚΡΕΑΤΑ :Το κρέας και τα υποκατάστατα του προμηθεύουν την μεγαλύτερη ποσότητα σιδήρου
- Σπλάχνα ζώων ιδιαίτερα: Συκώτι, Σπλήνα
- Κρέας βοδινό, μοσχάρι, αρνί, κοτόπουλο σκούρο κρέας, γαλοπούλα σκούρο κρέας
- Μύδια, στρείδια, γαρίδες
- Σαρδέλες
- Αυγά
- Αποξηραμένα μπιζέλια (αρακάς)
- Φασόλια, φακές
- Καρύδια, σπόροι
ΨΩΜΙ – ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ: Ολικής άλεσης ή εμπλουτισμένο ψωμί, σπόροι σταριού
ΛΑΧΑΝΙΚΑ: Μπρόκολα, λαχανάκια Βρυξελλών, φασόλια, σπαράγγια, παντζάρια
ΦΡΟΥΤΑ: Αποξηραμένα φρούτα πχ σταφίδες, βερίκοκα, δαμάσκηνα, ροδάκινα, σύκα
Όπως φαίνεται υπάρχουν φυτικά τρόφιμα, τα οποία περιέχουν σίδηρο, ο οποίος όμως δεν είναι εύκολα απορροφήσιμος. Σε αυτό το σημείο μπορεί να υποβοηθηθεί η απορρόφηση με κάποιους συνδυασμούς τροφίμων. Παρακάτω ακολουθούν κάποια θρεπτικά συστατικά τα οποία βοηθούν στην απορρόφηση του σιδήρου.
Βιταμίνη C: Η βιταμίνη C είναι ο πιο δυνητικός παράγοντας που βοηθά στην απορρόφηση του σιδήρου επειδή συμβάλλει στην μετατροπή του τρισθενούς σιδήρου σε δισθενή.
Πρωτεΐνες: Ο οργανικός σίδηρος που υπάρχει στο κρέας, μέσω μιας αντίδρασης με τα αμινοξέα που υπάρχουν στο κρέας βοηθά στην καλύτερη απορρόφηση του μη οργανικού σιδήρου. Αντίθετα, οι πρωτεΐνες της σόγια, είναι δυνητικοί αναστολείς της απορρόφησης του μη οργανικού σιδήρου.
Σάκχαρα (πχ φρουκτόζη, σορβιτόλη)
Διατροφικοί παράγοντες που αναστέλλουν την απορρόφηση σιδήρου
Ασβέστιο: Το ασβέστιο εμποδίζει την απορρόφηση, τόσο του αιμικού, όσο και του μη αιμικού σιδήρου. Η επίδρασή του είναι μεγαλύτερη όταν καταναλώνεται ταυτόχρονα με τρόφιμα που είναι πηγές σιδήρου, ενώ δεν έχει καμία επίδραση όταν καταναλωθεί 2 ώρες μετά
Φυτικά Οξέα: Τα φυτικά περιέχονται σε τρόφιμα τα οποία είναι πλούσια σε φυτικές ίνες. Τα πιο υψηλά ποσοστά βρίσκονται στο πίτουρο των δημητριακών. Η επίδρασή του μπορεί να μην είναι τόσο σημαντική αν συνδυαστεί με κρέας. Τα φυτικά οξέα επηρεάζουν κυρίως τον μη αιμικό σίδηρο.
Φαινολικά Οξέα, Φλαβονοειδή: Αυτά τα συστατικά βρίσκονται ιδιαίτερα στο τσάι, τον καφέ, και το κόκκινο κρασί. Όταν τα συγκεκριμένα ροφήματα και ποτά καταναλώνονται σε ένα γεύμα μαζί με πηγές σιδήρου, τότε αναστέλλουν την απορρόφησή του. Η υπερβολική κατανάλωση τσαγιού μπορεί να εμποδίσει την απορρόφηση του μη οργανικού σιδήρου, όχι όμως του οργανικού. Ο καφές δεν εμποδίζει την απορρόφηση αν καταναλωθεί 1 ώρα πριν το γεύμα, αλλά μπορεί να την αναστείλει αν καταναλωθεί ταυτόχρονα ή 1 ώρα μετά.
Έξυπνες συμβουλές
Να συμπεριλαμβάνετε πάντα μια καλή πηγή βιταμίνης C (εσπεριδοειδή, χυμούς, ακτινίδια) μαζί με πηγή σιδήρου
Το συκώτι καλό είναι να συμπεριλαμβάνεται στη δίαιτα 1 φορά την εβδομάδα.
Αποφεύγετε κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων τσαγιού ή καφέ μαζί με τα γεύματα
Κάντε έξυπνες επιλογές για κολατσιό, όπως καρύδια, ηλιόσποροι, αμύγδαλα και αποξηραμένα φρούτα
Εμπλουτίστε με καλές πηγές σιδήρου τις μαγειρικές παρασκευές ή τα γλυκίσματα σας όπως: πχ μελάσα, ξερά φρούτα, καρύδια
Προτιμάτε το λευκό από το κόκκινο κρασί
Ο σίδηρος βρίσκεται σε αρκετές ποσότητες στις τροφές. Όταν αγοράζετε τυποποιημένα τρόφιμα, αναζητείστε τις λέξεις: «adequate» ή «reduced» που σημαίνουν ότι ο σίδηρος εύκολα ή δύσκολα απορροφάται από τον οργανισμό.
Για να πετύχετε την απορροφητικότητα του σιδήρου από τον οργανισμό, προσπαθήστε να καταναλώνετε τα παραπάνω προϊόντα φυτικής προελεύσεως πλούσια σε σίδηρο, συνδυασμένα με ταυτόχρονη κατανάλωση τροφών που περιέχουν βιταμίνη C όπως:
-ένα ποτήρι χυμό
-μια σαλάτα με μπρόκολο ή ντομάτες
-μισό φλιτζάνι φράουλες για επιδόρπιο ή ένα πορτοκάλι
Η Συνιστώμενη Ημερήσια Δόση (ΣΗΔ) διαφέρει, ανάλογα με το φύλλο, την ηλικία και το στάδιο ζωής (εγκυμοσύνη).
-Για τους άντρες από 19 έως 70 χρόνων είναι 8.0 mg την ημέρα.
-Για τις γυναίκες 19-50 ετών είναι 18.0 mg την ημέρα, ενώ κατά την εγκυμοσύνη είναι 27mg την ημέρα.
Ζωικές Πηγές
Ποσότητα Σίδηρος (mg)
Συκώτι μόσχου 100γρ 7.8
Συκώτι χοιρινό 100γρ 17.0
Κοτόπουλο, στήθος 100γρ 0.4
Μοσχαρίσιος κιμάς 100γρ 1.4
Αρνί 100γρ 1.4
Σολωμός 100γρ 0.4
Σαρδέλες σε κονσέρβα 100γρ 2.3
Μύδια 100γρ 6.8
Πολτός Ντομάτας ½ φλιτζ. 2.2
Ρεβίθια ½ φλιτζ. 2.4
Φακές ½ φλιτζ. 3.3
Φυτικές Πηγές
Αποξηραμένα σύκα 2 σύκα 0.8
Αποξηραμένα βερίκοκα 1 βερίκοκο 0.5
Μαύρη σοκολάτα 30 γρ. 0.7
Ψωμί, λευκό 1 φέτα (30γρ.) 0.5
Μπρόκολο ½ φλιτζ. 2.0
Σπανάκι ½ φλιτζ. 1.9
Φιστίκια 20γρ 0.5
Αμύγδαλα 20γρ 0.6
Κάσιους 20γρ 1.24
Σταφίδες 1 κουταλιά 0.4
Πολτός Ντομάτα ½ φλιτζ. 2.2
Ρεβίθια ½ φλιτζ. 2.4
Φακές ½ φλιτζ. 3.3
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
World Health Organization. Iron Deficiency Anaemia: Assessment, Prevention, and Control: A Guide for Programme Managers. Geneva, Switzerland: World Health Organization; 2001
Recommendations for diagnosis, treatment, and prevention of iron deficiency and iron deficiency anemia; Achille Iolascon
